Fjalor Shqip

HEDH kal.

• 1. E lëshoj diçka me forcë a me shpejtësi larg vetes ose në një drejtim të caktuar, flak tutje, poshtë a përpjetë diçka që kam në duar. Hedh gurin (shkopin, topin). Hedh granatën. Hedh shigjetën (shtizën, diskun). Hodhi kapelën në erë. E hedh larg (afër, lart, përpjetë).
• 2. I jap dikujt diçka duke e flakur drejt tij, ia vërvit për t'ia dhënë; i shtie, i jap. I hedh mollën. I hedh lapsin (fjetoren, librin). I hedh kutinë e duhanit (një cigare). U hedh pulave misër. I hedh qenit kocka. U hedh kafshëve bar.
• 3. edhe fig. E flak tutje si gjë të panevojshme dhe pa vlerë; e përzë dhe e braktis dikë. Hedh mbeturinat (plehrat). E hedh poshtë diçka. E hedh në kosh (në shportë, në pleh). E hedh në zjarr. E hodhi në rrugë të madhe (në mes të katër rrugëve).
• 4. E shtyj dikë a diçka për ta rrëzuar ose e lë të bjerë, e bëj të bjerë; e lëshoj nga lart poshtë, nuk e mbaj; e lëshoj për tokë. E hodhi nga shkallët. E hodhi jashtë dritares. E hodhi në gropë (në greminë, në hendek, në batak). E hedh për tokë. E hedh poshtë.
• 4. E hodhi në ujë (në pus, në det, në fund të detit). Hodhën bomba (parashutistë, ushqime) nga aeroplani. I hodhi era tjegullat nga çatia. Hedh farën në arë. Hedh grurë (misër, fasule) mbjell. Po i hedhin fiqtë kokrrat. I hodhën gjethet (lulet) pemët. Kanë hedhur pemët. Hedh grepat për të peshkuar.
• 5. edhe fig. E shtyj në një drejtim të caktuar, e çoj drejt një vendi të caktuar, e nxjerr diku. E hodhi vala në breg. E hodhi era diku. Atje e hodhi fati.
• 6. Bëj që të bjerë diçka që është me këmbë, e rrëzoj përdhe. E hodhi tërmeti shtëpinë. E hodhi lisin për tokë. E hedh poshtë dikë e rrëzoj përtokë; e mund.
• 7. Vërvit drithin përpjetë në erë, e ngre në ajër me lopatë a me një enë dhe e lëshoj për të ndarë kokrrat nga kashta a nga byku. Hedh drithin (grurin, misrin, orizin, fasulet).
• 8. E marr dhe e vë diçka në një vend për një qëllim të caktuar, e vendos; e shtrij mbi diçka a mbi dikë për ta mbuluar. Hedh pushkën në krah. Hedh gunën. Hedh pallton krahëve. Hedh shallin në qafë. I hedh jorganin përsipër. I hedh mbulesën krevatit. I hedh kalit një velenxë. U hedh shuaj këpucëve. I hedh kupat (ventuzat) një të sëmuri.
• 9. E lë diçka pa kujdes e pa rregull, nuk e vë në vendin e vet, e vë ku mund andej-këtej. I ka hedhur rrobat nëpër dhomë. I ka hedhur lodrat nëpër shtëpi. I hodhi librat andej-këtej. I hodhi drutë grumbull.
• 10. edhe fig. E fut diku, e shtie brenda diçkaje; shtie një lëng në një enë a në një vend ose ia shtoj një lëngu tjetër; e lyej a e spërkat diçka me një lëng. Hedh ujë në gotë. Hedh raki (verë). U hedh ujë luleve ujit lulet. Hedh gjellën në pjatë. Hedh drutë në sobë. Hedh grurin në thes. Hedh bukën në furrë. I hedh kripë (salcë, gjalpë) gjellës. I hedh vaj (uthull) sallatës. I hedh ujë verës. Hedh votën votoj. Hedh letrën në kuti (në postë). Hedh diçka në shportë. E hodhën në burg. bised. e burgosën.
• 11. bised. Pi, kthej. Hodhi një gotë raki (verë, birrë). Hodhi një teke.
• 12. Vë a shtie diçka mënjanë për ta ruajtur për një kohë tjetër; mbledh, grumbulloj diçka. Hedh zahire (dru) për dimër. Hedhin pastërma. E kanë hedhur bereqetin sivjet. Hedh gjethe (bar, dushk) për bagëtinë.
• 13. edhe fig. Lëshoj a nxjerr diçka; nxjerr, shtroj, parashtroj. Gjarpri hodhi helmin. Ka hedhur lastarë (gjethe). Hedh rrënjë bima. Hedh shkëndija (xixa). Dielli hedh rreze. Hedh shkelma qëllon me shkelma. Hedh një mendim. Hodhi idenë. Hedh parullën. I hedh një fjalë i them diçka, bëj fjalë për diçka. I hedh romuze dikujt.
• 14. Bëj të lëvizë shpejt, e çoj në një drejtim të caktuar (për një pjesë të trupit). Hedh hapin (këmbët, çapat). Hedh kokën mënjanë. Hedh flokët prapa. Hedh këmbën mbi këmbë. I hedh krahët në qafë. Hedh valle kërcej.
• 15. edhe fig. E çoj dikë a diçka me shumicë e me vrull në një vend të caktuar; e drejtoj diku, e bëj që të veprojë; e nxjerr dhe e përhap; e vë. I hedh trupat në luftë. I hedh të gjitha forcat në betejë. Hedh forcat rezervë. Hedh mallrat në treg. Hedh librin në qarkullim. E hedh në aksion.
• 16. edhe fig. I vë diçka për një qëllim të caktuar (për ta kapur, për ta penguar a ndaluar, për ta mbyllur, për të marrë diçka prej dikujt etj.). I hodhën prangat (hekurat, zinxhirët). I hedh lakun (kapistrën, frerin, litarin). I hedh llozin (shulin) derës. I hodhën gjobë.
• 17. bised. Ndërtoj diçka në një vend, bëj; vë. Hedh themelet e shtëpisë. Hedh një urë. Hedh një kat të ri (në një ndërtesë). I hedh çatinë shtëpisë. I hedh trarët (tjegullat).
• 18. E shkruaj një mendim a e rishkruaj diçka në një vend tjetër; vë (nënshkrimin etj.). I hedh mendimet në letër. E hedh në regjistër (në fletore). I hedh shënimet në të pastër. Hedh nënshkrimin.
• 19. edhe fig. E drejtoj diku, e përqendroj. Hedh sytë diku. I hodhi një vështrim. E hedh mendjen diku. I hodhi shpresat tek ai.
• 20. edhe fig. bised. E kaloj diçka, i dal matanë; e kapërcej. E hodhi lumin (përruan, vaun, hendekun) i kaloi vështirësitë, e kapërceu pengesën. E hodhi gardhin. E hodhi klasën (provimin). Do ta hedhë edhe këtë herë sëmundjen. E hodhën dimrin. E hodhi lehtë.
• 21. fig. bised. E çoj me punë në një vend tjetër; e emëroj, e caktoj. E kanë hedhur me punë në Elbasan. Ku e kanë hedhur?
• 22. edhe jokal. Bëj një fall, një lotari etj. për të provuar diçka; përpiqem të mësoj a të provoj diçka me anë të fallit (sipas paragjykimeve); shtie. Hedh shortin. Hidhte fall (me letra). E hodhi në lotari. Hodhi zaret provoi fatin. Hodhi qiqrat. bised. shtiu fall. Hodhi në yll shtiu fall.
• 23. fig. E shtroj diçka para të tjerëve për ta gjykuar a për ta vendosur. E hedh në diskutim. E hedh për gjykim. E hedh në votë. E hedh në provë. E hedh para masës. E hedh në gjyq e ngre në gjyq, e padit.
• 24. fig. Krijoj për dikë një gjendje të caktuar, zakonisht të rëndë. E hodhën në dëshpërim. I hodhën në mjerim (në varfëri, në skamje).
• 25. fig. Ia ngarkoj dikujt, ia vë përsipër (një faj, një gabim etj.). Ia hodhi fajin një tjetri. Ia hedh përgjegjësinë dikujt. Ua hedh gabimet të tjerëve.
• 26. fig. bised. E gënjej dikë, e mashtroj me dredhi, ia shkoj ujët nën vete. U përpoq t'ia hidhte. Atij s'ia hedh dot. Kujt do t'ia hedhësh?!
• 27. jokal. bised. Roit, shtie (për bletën). Hodhi bleta.
• 28. bised. Dështoj; shtie (për njerëzit e kafshët). Hodhi delja (dhia). Ka hedhur dy fëmijë.
• 29. jokal. Bie me shumicë (për borën e shiun). Po hedh borë. Po hedh metale. Po hedh shi.
• Hodhi (dorëzoi, la, lëshoi, dha, uli) armët shih tek ARM/Ë,~A. I hedh baltë dikujt (hedh baltë mbi dikë ) e poshtëron dikë duke shpifur, e përlyen, e njollos; ia nxin emrin. Hedh në baltë shih te BALT/Ë, ~A. Hedh bazat (themelet) e diçkaje themeloj. I hodhi një brez (rakisë) hëngri pak meze kur pinte raki. I hedh çakëll ndërhyn me fjalë në një bisedë për të ngatërruar sqarimin e diçkaje. I hedh çeçen vjet. shih te ÇEÇ/E,~JA. Hodhi çengelin (grepin) bëri përpjekjen e parë për të arritur diçka. Ka hedhur çengelat dikush a diçka ka lëshuar rrënjë, ka zënë vend të qëndrueshëm e për një kohë të gjatë. Ka hedhur (ka shtënë) dashuri është dhënë shumë pas dikujt, është lidhur fort me të, e dashuron, e do. Hedh (shpie) dëm diçka e prish kot. Hodhi dorë
• a) diku vodhi;
• b) mbi diçka e pushtoi, e zaptoi. I hedh dorën dikujt i jap ndihmë, e ndihmoj, e përkrah. E hodhi (e vuri, e shtiu, e futi) në dorë dikë a diçka shih te DOR/Ë, ~A 4. Hedh dritë e ndriçon, e bën më të qartë, e sqaron. Hedh në erë diçka shih tek ER/Ë,~A I. E hodhi (e rrëzoi) me një gisht shih te GISHT,~I. E hodhi në greminë dikë shih te GREMIN/Ë,~A. E hodhi grepin diku shih te GREP,~I. Ia hodhi grepin dikujt shih te GREP,~I. Ia hodhi grykës e hëngri a e piu vetë të gjithë, s'la gjë për të tjerët. I hodhi (i vuri) gunën diçkaje e mbuloi, e mbylli pa e zgjidhur. Hodhi gurë mbi dikë e qortoi a e shau rëndë dikë. E hodhi në hava shih te HAVA,~JA. E hodhi në hendek dikë shih te HENDEK,~U. I hodhi hapëset u dorëzua. Hedh hije diçka rritet, zhvillohet; lartësohet, hedh shtat. I hedh hije diçkaje
• a) e mbulon një punë a një çështje, e bën të errët, e bën të paqartë;
• b) e bën të dyshimtë diçka a dikë, e paraqit në një dritë jo të mirë. Hodhi kanxhat u vendos përgjithnjë diku, zuri rrënjë, hodhi çengelat. I hodhi kanxhat dikujt e zuri dhe e bëri për vete. E hodhi kapërcyellin e kapërceu një vështirësi, doli nga një gjendje e vështirë. Ia hodhi kapistrën dikujt e kapi dhe e përdori për të plotësuar dëshirat e qëllimet e veta, e hodhi në grackë. Hedh krahë rritet, forcohet, zhvillohet. E hedh pas (prapa) krahëve (shpinës, kurrizit) diçka shih te KRAH,~U. I hedh kripë (bisedës, muhabetit) shih te KRIP/Ë,~A 4. Hodhi kurorë vjet. u martua me dikë. S'i hedh dot ledh punës edhe poh. shih te LEDH,~I I. I hedh lule dikujt i thur lëvdata, të cilat zakonisht nuk i meriton. Hedh ndyrësira mbi dikë shih te NDYRËSIR/Ë,~A. Ia hodhi potkonjtë (në erë) dikujt përçm. e la në vend të vdekur. E hodhi (e rrëzoi) në pluhur dikë a diçka shih te PLUHUR,~I. E hedh poshtë diçka nuk e pranoj, e rrëzoj si të rreme a si të padrejtë; e mohoj, e përgënjeshtroj. E hodhi poshtë dikë ia uli vlerat, nuk i dha vlerën që ka. I hodhi prangat e arrestoi, e lidhi. Hodhi një pushkë
• a) qëlloi një herë me pushkë;
• b) luftoi pak. Hedh (lëshon, zë, ngul) rrënjë shih te RRËNJ/Ë,~A I. I hodhi një sy diçkaje e shikoi a e lexoi shpejt e shpejt. Hedh (qit, shtie) shkelma shih te SHKELM,~I. E hodhi nga shkallët dikë përçm. shih te SHKALLË,~A. Ka hedhur (ka lëshuar) shtat shih te SHTAT, ~I. E hedh (e flak) tej (tutje) diçka shih tek TEJ. I ka hedhur thonjtë (kthetrat) e ka vënë nën sundim, e ka mposhtur, e shtyp dhe e shfrytëzon në mënyrë të egër. I hedh thumba dikujt e ngacmoj dikë me fjalë, e shpotit. E hodhi (e flaku, e nxori, e la) në udhë (në mes të udhës, në udhë të madhe, në mes të katër udhëve) shih tek UDH/Ë,~A. I hedh benzinë (vajguri) zjarrit shih te BENZIN/Ë,~A. Hodhi cipën e zezë shih te ZI (i) ZEZË (e). Të hedh (të shpie, të çon) degë më degë shih te DEG/Ë,~A. I hodhi dru zjarrit shih te DRU, ~JA. Më hedh (më ngre) dheu përpjetë shih te DHE,~U. E hodhi (e fugu, e vuri, e ktheu) kësulën (festen, qeleshen, kapelën, takijen) mbi sy (mënjanë) shih te SY,~RI. Hedh farë në ujë (në lumë, në det, në shkëmb) shih te FAR/Ë, ~A. Ia hedh (ia sjell, ia bie) fjalën rrotull (larg e larg) shih te RROTULL. Hodhi gurë prapa dikush shih te GUR,~I. Hedh (vë) gurë nën rrota shih te GUR,~I. I hodhi (i futi) një gur në shollë (në opingë, në këpucë) dikujt shih te GUR,~I. Hodhi një gur në ujë (në lumë, në ferrë) shih tek UJ/Ë,~I. Hedh (bëj) hapin e parë shih te HAP,~I 3. I hodhi hi (pluhur) syve dikujt shih te HI,~RI. I hodhi kashtë syve dikujt shih te KASHT/Ë,~A. Hedh këmbën sipas valles shih te VALL/E,~JA. E hodhi (e ktheu, e ngriti) me këmbë përpjetë mospërf. shih te KËMB/Ë,~A. Të hedh kodër më kodër shih te KOD/ËR,~RA. E hodhi në koshin (në shportën) e plehrave shih te KOSH,~I. Ta hedh (ta vë) kopilin (dobiçin) në prehër thjeshtligj. shih te KOPIL,~I. I hodhi (i vuri) lakun (litarin) në fyt (në qafë, në grykë) dikujt shih te LAK,~U. Ia hodhi leckat në erë dikujt përçm. shih te LECK/Ë,~A. Hedh (luaj, përdor) letrën (kartën, gurin, zarin) e fundit shih te FUNDIT (i, e). I hedh paratë në erë shih tek ER/Ë,~A 1. Nuk i hedh pluhur faqes shih te PLUHUR, ~I. I hodhi (i vuri) rezen derës (shtëpisë) shih te REZ/E,~JA. E hodhi (e la) në shportën e lugëve diçka shih te SHPORT/Ë,~A. I hodhi trutë në erë keq. shih tek ER/Ë,~A 1. I kanë hedhur (i kanë shtënë) trutë e gomarit shih te GOMAR,~I. I hedh ujë verës shih tek UJ/Ë,~I. I hedh ujë zjarrit shih tek UJ/Ë,~I. Është për t'ua hedhur qenve është shumë i keq (për ushqimet). Është për t'i hedhur telat është shumë e bukur, është si nuse e re. Hidh (qit) farë, nxirr (merr) farë! shih te FAR/Ë, ~A. E hodhi (e kaloi, e kapërceu) lumin pa u lagur (pa lagur këmbët) shih te LAGEM. S'ke ku të hedhësh mollën (majën e gjilpërës) ka shumë njerëz të ngjeshur njëri pranë tjetrit, s'ka asnjë vend të lirë. E bëri të hedhë valle (të kërcejë, të luajë) në tepsi shih tek TEPSI,~A. Hedh gurin e fsheh dorën është tinëzar; e bën të keqen dhe e mbulon. Hedh këmbët (hedh vallen, luan këmbët, kërcen) siç bie daullja (sipas daulles, siç bie lodra) keq. shih te DAULL/E,~JA. Hedh skortin të zërë troftën shih te SKORT,~I. Ku i bie daulles unë e ku e hedh vallen ti! shih te DAULL/E,~JA.