LË kal.
1. Nuk e marr diçka nga vendi ku është, nuk ia ndryshoj vendin, nuk e heq, nuk e shkëput, nuk nxjerr a nuk e luaj prej atje; nuk e marr me vete dikë a diçka kur iki ose e harroj diku, largohem pa të. Nuk e lanë misrin në arë. E lanë kashtën në lëmë. E la çelësin në bravë. I ka lënë qetë në zgjedhë. Ia la frerin në gojë. E la shulin në derë. Ia lanë plumbin në trup. La disa degë pa i prerë. I la fëmijët në shtëpi (tek e motra në Elbasan). Ia ka lënë nënës vajzën që ta rritë. Nuk i kujtohej ku e kishte lënë çantën (çadrën, letërnjoftimin). Lëre aty tek është!
2. Vendos diku në një mënyrë të caktuar një gjë që e kam në dorë ose që e kam marrë a sjellë nga një vend; e vë. I la arkat përpara dyqanit. Lëri pjatat (gotat) mbi tryezë. Lëri në vend të pastër! E la drejt (shtrembër, varur, shtrirë, më këmbë). E la mbështetur pas murit.
3. Më hiqet diçka nga trupi, më mbetet diçka nga vetja diku; humb. Delet e lanë leshin nëpër ferra. I la pendët (një shpend) i ranë pendët, mbeti pa pupla. E la krahun në luftë. I la këpucët nëpër shkëmbinj iu prishën a iu shkatërruan këpucët nëpër shkëmbinj. E la bishtin në akull (dhelpra) iu këput bishti, i mbeti bishti në akull. I la paratë në bixhoz.
4. edhe fig. I jap diçka një tjetri për ta ruajtur a për ta përdorur, i dorëzoj; i besoj një detyrë, i ngarkoj një punë a i jap një porosi, një këshillë etj. Ia la çelësin fqinjës. I la një porosi (një fjalë). Ia la amanet. I la emrin. U zhduk pa lënë drejtimin. Ia lë barrë dikujt ia ngarkoj një punë. Ia lë në besë dikujt ia besoj. E ka lënë me të shkruar (me gojë).
5. edhe fig. Ia jap dikujt si trashëgim, bëj që ta ketë ai (një pronë, një pasuri etj.); bëj që diçka ta ketë a ta gëzojë një pasardhës. Ia ka lënë babai (gjyshi). Na e kanë lënë të parët tanë. Na ka lënë dy vepra të shquara. I ka lënë emër të mirë dikujt. I la nam të keq.
6. bised. Ia shes një gjë dikujt (zakonisht me një çmim të përshtatshëm për të), ia jap dikujt. Ia la për pesëdhjetë lekë. Nuk e lë më lirë?
7. Lëshoj; kund. mbaj. S'e lë pushkën (lopatën, librin) nga dora. E mban fort, s'e lë të bjerë (të rrëzohet).
8. edhe fig. Bëj një shenjë a një gjurmë diku; bëj një përshtypje të caktuar, shkaktoj një pasojë. I la shenjë (njollë) në faqe. La gjurmë. La mbresa të mira (të thella, të këqija). I la një damkë familjes.
9. Ndaj mënjanë diçka dhe e ruaj për ta përdorur më vonë; heq mënjanë, vë mënjanë; e ruaj për një tjetër. Kishte lënë para mënjanë. I la në arkën e kursimit. I la për dimër (për dasmë). I la për darkë. T'i lëmë për nesër. Ia la mollët vëllait. Ua linte shokëve pjesët më të mira.
10. I jap mundësi dikujt të bëjë diçka, nuk e pengoj të bëjë një punë; i jap pëlqimin për një punë; lejoj; kund. ndaloj. E lë të shkojë (të kalojë, të niset, të hyjë, të dalë). E lanë të fliste sa deshi. Lëre ta shohë! Lëre të flejë! E la ta bënte vetë. Nuk e lë të pijë raki (duhan). I lë dorë (fushë, shesh) të lirë e lejoj të veprojë lirisht. I ka lënë kohë ka pasur kohë. Nuk e lë sëmundja (mosha). Nuk lë asnjë shkelje. Ka lënë shumë raste të tilla. Rëra e lë ujin të kullojë. Xhami e lë dritën të hyjë.
11. Ec mbaj diçka, nuk e nxjerr jashtë nuk e përjashtoj; e ruaj siç është, nuk e heq; e lejoj të vijojë; kund. heq. E lanë në rendin e ditës. Ia lanë emrin në listë. Lanë në antologji pjesët më të bukura. E la jashtë diçkaje nuk e përfshiu. Ia lanë bursën. Ia lë mendimet që ka.
12. bised. E caktoj diçka për një kohë të përshtatshme, i caktoj një afat; e shtyj për më vonë diçka; heq dorë përkohësisht nga diçka për ta bërë në një kohë tjetër. La takim me dikë. E lëmë në orën gjashtë? Aksionin e kemi lënë ditën e diel. Dasmën e lanë për në tetor. E lanë mbledhjen për nesër. La një provim për në vjeshtë. E lëmë për një herë tjetër! Punën e sotme mos e lër për nesër! fj. u.
13. Liroj diçka, e lë të lirë një vend që të rrijë ose të kalojë dikush a diçka. Lëri pak vend! E la të lirë kalimin. I lë një shteg (një vrimë). I la një dritare (një dalje). I lënë një grykë sipër.
14. Braktis një punë, nuk e përfundoj, e ndërpres; heq dorë përkohësisht a përfundimisht nga diçka; e pres përgjithnjë, nuk e vijoj më tej; ndahem a largohem për ca kohë a përgjithnjë nga dikush a nga një vend. Nuk e la punën (mësimin, studimin). E la stërvitjen (lojën). E ka lënë shtetësinë. La shtratin a) u ngrit nga gjumi; b) u shërua. E la rakinë (duhanin) nuk e pi më. E la gjiri i iku qumështi, nuk ka më gji për t'i dhënë fëmijës (për një grua që ka fëmijë në gji). I ka lënë gënjeshtrat (thashethemet). E la zinë nuk mban më zi. I la vezët pula nuk bën më vezë, i preu vezët. Lëri këto, dëgjo ç'të them! La rrugën kryesore dhe mori nga e djathta. I ka lënë miqtë (prindërit dhe shokët). E la vendlindjen. Nuk e lë vendin e rojës. Mos e lër vetëm! Na la përgjithnjë vdiq. Na ka lënë prej kohësh a) ka ikur prej kohësh; b) ka kohë që ka vdekur. Nuk e kanë lënë shpresat shpreson ende për diçka. Ka lënë dy fëmijë vdiq dhe i kanë mbetur dy fëmijë. Nuk ka lënë njeri (pas vetes) ka vdekur dhe nuk ka asnjë fëmijë a pasardhës.
15. bised. Ndaj (bashkëshortin). E la burrin (gruan, të fejuarin, të fejuarën).
16. vet. veta III (me një trajtë të shkurtër të përemrit vetor në r. kallëzore) edhe fig. Nuk më punon më një pjesë e trupit, s'kam më fuqi ose aftësi trupore a mendore. E la dora (këmba). E ka lënë fuqia (shëndeti). E kanë lënë sytë (veshët) nuk shikon (nuk dëgjon) më. E la kujtesa. E la mendja (e lanë mendtë) a) nuk është më në gjendje të mendojë e të gjykojë në mënyrë të shëndoshë (nga pleqëria etj.); b) u çmend.
17. bised. E vë dikë në një detyrë, në një punë etj., e ngarkoj të bëjë diçka, e caktoj; e mbaj a e lejoj në një punë, në një detyrë etj., nuk e heq, nuk e përjashtoj, nuk e ndërpres, nuk e pushoj; kund. heq. E kanë lënë roje dikë. E lanë portier. sport. E la në punë (në shkollë, në zanat). E lanë si drejtor.
18. Ja ruaj diçkaje a dikujt gjendjen e mëparshme kur largohem, nuk ia prish e nuk ia ndryshoj gjendjen, nuk e luaj; nuk e prek, nuk e trazoj. E la dhomën siç ishte.
E la shtëpinë rrëmujë. E la punën të ngatërruar. I la gati (stivë). E la derën (dritaren) hapur (mbyllur). E la ushqimin pa ngrënë (pa prekur). E la duke punuar (duke lexuar, mbi libra). E la zgjuar (në gjumë). E la të sëmurë (të shëndoshë, të mërzitur). E la në pritje. E la të qetë. E la në të vetën (në të tijën) nuk e kundërshtoi dikë. Lëre në punën e tij!
19. edhe fig. Bëj që të jetë a të bjerë në një gjendje të caktuar (kryesisht të keqe a të vështirë), ia krijoj vetë një gjendje të tillë, i krijoj kushte të rënda a i shkaktoj një të keqe, duke ia marrë, duke ia prishur a duke ia zhdukur diçka; e bëj të përjetojë diçka të rëndë (edhe në një varg njësish frazeologjike). E la pa gjumë. E la pa bukë (pa ujë, pa rroba, pa shtëpi, pa qerre, pa kalë, pa para). E la pa ngrënë (pa pirë, pa folur). E la pa gjë. S'la gjë. E la lakuriq (zhveshur, zbathur). E la pa njeri (pa vëlla, pa motër, pa baba). E la të vrarë (të vdekur, në vend, lëmsh, top, thes, shakull, dyshek, kopan, pirg, kulaç). E la vetëm (qyqe mbi dhe). E la gisht (kalli, daulle) ia mori çdo gjë që kishte, e varfëroi. E la vakëf diçka e shkretoi fare. E la pa veshë e shurdhoi fare. E la pa sy e verboi. E la pa mend e shastisi fare, e çmendi. E lë pa fuqi një urdhër (një ligj). libr. e shfuqizon. E la si të ngrirë (si hu). E la në errësirë (të verbër, qorr). Na la shurdh (të shurdhër). E la në gjendje të keqe (thatë në vështirësi, në baltë, në llucë, në zall). E la në rrenë e gënjeu, e mashtroi; nuk ia mbajti fjalën. E la në terr (nëpër këmbë në mes, në mes të rrugës, pa zgjidhur) një çështje. E la punën përgjysmë (ngrehur, batall, në hava, lehe). E la keq (në diell). E la të habitur (të shastisur, me gojë hapur). E la pas dore (pas krahëve) dikë a diçka nuk u kujdes për të. E la me duar në ije dikë e bëri të gajaset së qeshuri, e meku. E la me gisht në gojë (me thonj në trokë) dikë, ia mori të gjitha ç'kishte. E la mënjanë. E la në mjerim (në rrugë, të madhe, në mes të katër rrugëve).
20. edhe fig. I dal përpara dikujt, e kaloj; e kapërcej, e tejkaloj. E la prapa (në rrugë, në vrapim). E la pas në mësime.
21. Përdoret me mohim në togje të qëndrueshme me folje të tjera, kur veprimi duhet të ndodhë pa tjetër. Nuk e lëmë pa kryer do ta kryejmë medoemos. Mos e lër pa ardhur! hajde patjetër! Nuk e lë pa shkuar do të shkojë doemos. Nuk e lë pa i folur do t'i flasë patjetër.
22. përd. pj. Përdoret në mënyrën urdhërore; kur flasim për diçka, të cilën nuk duam ta zëmë në gojë. Lere, ç'ka për të thënë me vonë! Lëre, lëre se ç'e ka gjetur!
Lë në ahe shih tek AH,~U II. Lë në ahur dikë shih tek AHUR,~I. Lë arallëk shih tek ARALLËK, ~U. E lë (e fut) në arkiv libr. shih tek ARKIV,~I. La (dorëzoi, dha, hodhi, lëshoi, uli) armët shih tek ARM/Ë,~A. E la biçak shih te BIÇAK, ~U.
La bishtin dikush iku menjëherë, ia mbathi me të katra. Na e la bukën mospërf. shih te BUK/Ë,~A. E la në një cep shih te CEP, ~I. I la çetën ia hodhi një tjetri, e mashtroi. S'ia lë dalë dikujt shih te DALË. Ia la në daltë dikujt shih te DALT/Ë,~A. Ia la në derë dikujt shih te DER/Ë,~A. E la në djep shih te DJEP,~I. E lë në dorë të dikujt shih te DOR/Ë,~A. Ia la në dorë dikujt
a) ia besoi dikujt që ta mbajë një gjë a ta zgjidhë një çështje;
b) ia ngarkoi a ia hodhi fajin një tjetri. E la (e bëri) me fjalë me dikë e vendosi me dikë, u muar vesh për diçka. La (e mbajti) frymën diku shih te FRYMË,~A. I la (i bëri) glasën dikujt thjeshtligj. mospërf. iku pa pritur e fshehurazi nga dikush dhe as që u bë merak për të; mori ç'mundi: përfitoi sa mundi e iku papritur. S'e lë (s'e heq, s'e lëshon, s'e ndan) nga goja dikë a diçka shih te GOJ/Ë,~A. E ka lënë në gjumë diçka shih te GJUM/Ë,~I. E la në hava shih te HAVA,~JA. E la havadan shih te HAVADAN. E la në heshtje diçka shih te HESHTJ/E,~A. I la hijen dikujt iron. iku, u largua papritur prej dikujt. La kockat (leshtë, lëkurën) keq. shih te KOCK/Ë, ~A. La kokën (kryet) u vra, vdiq. Lë kokën (kryet) për dikë e do, e nderon a e vlerëson shumë pikë dhe është gati të bëjë çmos për të, është gati të japë edhe jetën për dikë. Sa të lije kokën shih te KOK/Ë,~A. Ia la në kurriz (në shpinë) diçka shih te KURRIZ,~ I. S'la kusur shih te KUSUR, ~I. Nuk i la kusur dikujt shih te KUSUR,~ I. I Ia lamtumirën dikujt u nda nga dikush përgjithmonë. E la në letër diçka libr. shih te LET/ËR,~RA. Nuk ta lë mangët (metë) për nesër të jep përgjigjen e merituar aty për aty, ta jep përgjigjen në vendin e në kohën e duhur. La mendjen pas dikujt a diçkaje u habit shumë a u çudit, u mahnit, mbeti si i shastisur; shkalloi fare, u çmend. E ka lënë mendja (fiqiri) është bërë budalla; është prishur nga mendtë, është marrosur. E la mënjanë dikë a diçka shih te MËNJANË. La nam bëri diçka të jashtëzakonshme, të mirë a të keqe, që i habiti të tjerët e pati jehonë të gjerë. Lëre e mos e nga! shumë keq!., sa s'ka ku të shkojë më tej! mos pyet!
Lëre (që) mos pyet! shumë keq; sa s'ka ku të shkojë më tej, lëre mos e nga!
I la potkonjtë përçm. shih te POTK/UA, ~OI. Ia la pendët (puplat) dikujt iron. shih te PENDË,~A I. Ia la (ia vari, ia vuri) në qafë diçka shih te QAF/Ë,~ A. I lë (i bëj) radhë dikujt shih te BËJ. E la rrashtën diku u vra a vdiq diku, la kokën, mbeti diku larg. I lë rrikën dikujt shih te RRIK/Ë,~A I. La rruazën diku iu këput kurrizi duke punuar, i ra bretku në punë. E kanë lënë (e kanë lëshuar) sendet dikë shih te SEND, ~I. Ia lë (ia dorëzoj) stafetën dikujt shih te DORËZOJ. La sytë pas dikujt a pas diçkaje. U habit shumë nga bukuria e dikujt a e diçkaje. I lë shëndetin dikujt përshëndetem me dikë kur nisem për udhë, i jap lamtumirën; ndahem përgjithmonë prej dikujt. Na la shëndetin (pendët) dikush
a) mospërf. vdiq, mbaroi (për një njeri);
b) shak. u thye, u prish, mori fund etj. (për sendet që prishen përfundimisht, kur duam të theksojmë se nuk rregullohen më). Lë shteg për diçka (i lë shteg diçkaje)
a) dyshoj për diçka, e vë në dyshim;
b) lejoj që të ndodhë a të bëhet diçka, jap mundësi që të kryhet diçka. I la shtupë dikujt shih te SHTUP/Ë,~ A. Ia la takë shih tek TAK/Ë,~A. Ia la në tallagan shih tek TALLAGAN,~I. Ia la në trastë dikujt ia hodhi, e gënjeu, e mashtroi. E la trashë diçka shih tek TRASHË. Që (sa) të lësh thonjtë shih te THUA, THOI. I la udhë (rrugë) diçkaje e bëri që të largohet nga dikush, bëri që të harrohet diçka; e la të lirë që të ikë; i bëri lëshim, i bëri udhë. E la (e ndali, e mbajti) vrapin diku shih te VRAP,~I. Nuk i la baltë nën thua dikujt shih te BALT/Ë,~ A.
Nuk e lëmë barutin të laget shih te LAGEM. Nuk e lë të bëjë çap shih te
ÇAP~I. S'e lë të bjerë përdhe nuk e lë t'i shpëtojë nga duart diçka e mirë a e dobishme e kap dhe e përvetëson menjëherë. S'i la din e iman thjeshtligj. shih te DIN,~I. Ia la gozhdë në zemër shih te GOZHD/Ë,~A 2. Nuk lë gur mbi gur shih te GUR,~I. S'lë gur në këmbë shih te GUR,~I. S'lë dy gurë bashkë është shumë i mbrapshtë, s'lë gjë pa prekur e pa prishur (kryesisht për fëmijët). S'lë gur pa lëvizur
a) s'lë gur pa luajtur:
b) s'lë njeri pa e shfrytëzuar, s'lë njeri pa e vënë në lëvizje. S'lë gur pa luajtur (pa trazuar, pa kthyer) bën çdo gjë për të arritur diçka, i përdor të gjitha mjetet dhe mënyrat për të kryer diçka. Ia la gurin në qafë dikujt shih të QAF/Ë,~A. Nuk la gjemb këmbe shih te GJEMB,~ I. S'i lë gjë mangët (metë) dikujt a diçkaje shih te MANGËT. Nuk lë gjë në sofër shih të SOF/ËR,~ RA.
S'i la gjë pa i thënë e qortoi a e shau shumë, i foli mbarë e mbrapsht. I la hije të zezë dikujt shih te HIJ/E,~A. E kanë lënë jashtë valles shih te VALL/E,~JA. Ia la kapelën mbi ujë dikujt mospërf. shih tek UJ/Ë,~ I. I la kockat udhëve e (rrugëve) shih te KOCK/Ë,~ A. Ia la kokën poshtë dikujt shih te POSHTË. Ia la kopilin (doçin, dobiçin) në derë (në prehër) thjeshtligj. shih te KOPIL,~I. Ia la turpin (koren) te dera shih tek TURP,~I. S'më lë të kruaj dhëmbin dikush shih te KRUAJ. E lanë (e lëshuan) leqet e këmbëve shih te LAK,~U. La leshtë e kokës për diçka shih te LESH,~TË. Lë lesh kudo shih te LESH, ~I. La leshin në vrimë shih të VRIM/Ë,~A. Ia la lëpendrat në dorë dikujt shih te LËPEND/ËR,~RA. I lë litarët zvarrë shih te LITAR,~ I. Nuk e lë të marrë frymë dikë shih te FRYM/Ë,~A. Ma la peshqesh në derë shih te DER/Ë,~ A. Ia la plumbin në lëkurë (në mish, brenda) shih te LËKUR/Ë, ~A. Ta lë pushkën në faqe shih te PUSHK/Ë, ~A. E lë në qafën tënde! shih te QAF/Ë,~ A. I lë rrugë të lirë dikujt a diçka shihte LIRË (i, e). Ia lanë samarin nën bark dikujt shih te SAMAR, ~I. S'i la sy e faqe shih te SY,~RI. E la e hodhi në shportën e lugëve diçka shih te SHPORT/Ë,~I. Për të lënë (që të lësh, sa të lësh) thonjtë brenda shih te THUA, THOI. Nuk i la vend vetes shih te VEND,~ I.
I Ia (i shtiu) veshët në lesh shih te LESH,~ I. Nuk lë vrimë pa u futur hyn kudo, futet e përzihet në çdo gjë fut hundët kudo. I lë (i vë) zemrën në dorë shih te DOR/Ë, ~A. U zhduk (humbi) pa lënë gjurmë shih te GJURM/Ë, ~A. Nuk di kë të zë e kë të lë shih te ZË. Ia do buza, por s'e lë hunda e dëshiron shumë diçka, por s'ka mundësi që ta marrë. La dasmën e shkoi për shkarpa shih te SHKARP/Ë,~A.
S'e lë fjalën të bjerë në tokë (përdhe, përtokë) shih te TOK/Ë,~A. Se lë hunda të bëjë (të kullotë) bar tall. shih te HUND/Ë, ~ A. T'i lë këmbët e arushës në dorë shih tek ARUSH/Ë,~A. Ku lë laroja të hajë baloja shih te LARO,~JA. Lëre lëngun e hyrë në thela! iron. shih te LËNG,~ U. Lër zanatin e zër zurnanë shih te ZANAT,~I.
Le gomari që na ngordhi, po s'na lënë rehat as mizat shih te GOMAR,~ I. Kali i botës (i huaj) të lë në mes të udhës fj. u. shih te KAL/Ë,~I. S'më lënë zilet e mia të dëgjoj këmborët e tua shih te ZIL/E,~JA. Shkoi shyta të kërkojë brirët, la edhe veshët fj.u iron. shih te SHYT,~Ë. Thur livadhin e lë shtegun hapur shih te THUR.