FJALË

Fjalor Shqip

NË I parafj.

Përdoret me një emër në rasën kallëzore për të treguar:

  1. Vendin ku ndodhet dikush a diçka, ku bëhet një veprim. Në qendër (në mes, në anë). Në shtëpi (në shkollë, në rrugë, në fushë). Në qytet (në fshat, në malësi). Në rrjedhën e poshtme të lumit. Në veri të qytetit. Në faqe (në ballë, në kraharor). I plagosur në dorë (në këmbë).
  2. Vendin drejt të cilit lëviz dikush a diçka ose vendin ku futet a mbyllet diçka. Shkoj në Durrës. U ngjitën në majë (në mal). E mbylli në arkë (në dollap). E shtiu (e futi, e kyçi) në sirtar.
  3. Një send a frymor, me të cilin ndeshemi a takohemi gjatë lëvizjes, kërkimit etj. Ndeshi në një gur (në pengesa, në vështirësi). Rashë në gjurmë.
  4. Një send, nëpërmjet të cilit kalon diçka a bëhet një veprim. Shkoj perin në gjilpërë. Shoh në teleskop. E pa në vrimën e çelësit. Foli në telefon. E dëgjoi në radio.
  5. Një send, veprimit të të cilit i nënshtrohet diçka. E nxori në diell (në dritë). E la në ajër (në shi, në dëborë).
  6. Gjendje në të cilën ndodhet dikush a diçka ose rrethanat, në të cilat kryhet diçka. Në shi (në tufan). Në inat e sipër. Në zjarrin e punës (e luftës). Është në nevojë. Jeton në varfëri. Është në qejf. Është në gjumë (në ethe). Jam në pritje. Është në dyshim. Është (ka rënë) në hall. S'është në vete. Rri në gatishmëri. Ra në ndeshje me dikë.
  7. Mënyrën se si bëhet diçka. Eci në këmbë. Rri në gjunjë. Në këtë mënyrë.
  8. Gjendjen e re tek e cila kalon diçka. E ktheu në gaz (në ujë, në lëng). U shndërrua në një vend socialist.
  9. Punën, veprimtarinë, grupin a organizatën, ku përfshihet ose është dikush a diçka. Punon në ndërmarrje. Ishte në Brigadën e Parë. Është në një komision. Hyri në punë. Shkon në shkollë ndjek mësimet. Hyri në parti (në organizatë) u bë anëtar i partisë (i organizatës).
  10. Diçka që merret si bartëse e veprimtarisë mendore e shpirtërore ose shfaqje të ndryshme të kësaj veprimtarie. Në zemër. Në mendje. Në kujtesë. Në shpirt. Në vullnetin (dëshirën) tonë. I zhytur në mendime.
  11. Kohën kur kryhet ose brenda së cilës kryhet një punë a një veprim. Në verë (në dimër). Në rini (në pleqëri). Në të gdhirë (në të ngrysur). Në vitin e kaluar. Në orën dy. Në tri javë. Në dy muaj.
  12. Qëllimin përse bëhet diçka; për. Në shenjë kujtimi (nderimi, miqësie). Në dobi të dikujt a të diçkaje. Në përgjigje të thirrjes. Në luftë kundër zakoneve prapanike.
  13. Sasinë e njësive nga të cilat përbëhet diçka ose në të cilat ndahet diçka. Komedi në dy akte. Histori e letërsisë në tre vëllime. Pesha në tonë. Gjatësia në metra. E ndau në tri pjesë.
  14. Sendin a dukurinë që shërben për të përcaktuar dikë a diçka. Në sasi (në cilësi). Në gjatësi (në gjerësi). Në numër. I kursyer në fjalë. I fortë në matematikë. I diplomuar në mjekësi. Kampion në futboll (në shah). Punime në pikturë (në skulpturë). Të ardhura në të holla.
  15. Marrëdhënie me diçka. Në marrëveshje (në lidhje, në krahasim, në grindje, në kundërshtim) me një tjetër. Në gjak me dikë.
  16. Diçka të cilën e mbikëqyrim, e kemi nën kujdes etj.; nën. E ka në kujdestari. Është në mbikëqyrje.
  17. Një ngjarje ku merr pjesë dikush a diçka. Në festën tonë. Në gëzime! urim në dolli. Në një dasmë (në një fejesë, në një vdekje).
  18. Ngjyrën e diçkaje ose ngjyrën me të cilën ajo afrohet. Në ngjyrë trëndafili. E leu në të bardhë. I kuq në të verdhë.
  19. Petkun ose sendin me të cilin është veshur ose mbështjellë dikush a diçka. I veshur në të bardha. I mbështjellë në letër. I paketuar në qese. Ishte vetëm në këmishë.
  20. Ndër. Në të rinjtë. Në të sëmurët. Në të parët. Në më të mirët.
  21. Përdoret me një emër në rasën kallëzore, i cili bën pjesë në një tog që ka kuptim foljor. Vë në dijeni njoftoj. Vë në dyshim dyshoj për diçka. Vë në lidhje lidh. Vë në zbatim zbatoj. Vë në lojë tallem me dikë. Lë në harresë harroj. Vë në plan planifikoj. Rri në pritje pres.
  22. Përdoret në një varg togjesh me kuptim ndajfoljor. Në përgjithësi përgjithësisht. Në veçanti veçanërisht. Në krye. Në fund. Në kohë. Në kulm.
  23. Përdoret në një varg shprehjesh, që luajnë rolin e parafjalëve. Në kundërshtim me... Në bashkëpunim me... Në krahasim me... Në lidhje me... Në drejtim të... Në sajë të... Në emër të... Në bazë të... Në mes të... Deri në... Që në...
  24. Përdoret për të shënuar pikën e mbarimit (në bashkëlidhje me parafjalën «nga») në togje që kanë një gjymtyrë të përsëritur a përemrat «njëri... tjetri» dhe që tregojnë një shtrirje a një lëvizje të pandërprerë në hapësirë dhe në kohë ose një përsëritje të veprimit a të gjendjes. Nga mali në mal. Nga fshati në fshat. Nga dita në ditë. Nga çasti në çast. Nga koha në kohë. Nga njëri breg në tjetrin. Nga njëri vit në tjetrin. Nga njëra ditë në tjetrën.

NË II lidh.

  1. Përdoret në fillim të një fjalie të varur kushtore; nëse. Në e di, ma thuaj! Në ardhsha vonë, mos më prit. Në u ktheftë, do ta takoj. Në s'gabohem, ky lloj fiku piqet në gusht.
  2. Përdoret në krye të një fjalie pyetëse të zhdrejtë. Nuk e di në vjen apo jo.
  3. Përdoret në disa shprehje lidhëzore. Në qoftë se. Në rast se. Në është se. Në mënyrë që.