Bardhë
I f.sh.
- Ngjyra e bardhë; bojë e bardhë; kund. e zezë. E bardhë e ndritshme. E bardhë në të verdhë. Lyej me të bardhë. Ndryshon si e bardha nga e zeza.
- vet. sh. Rroba të bardha; të linjtat. Vishem me të bardha. Lau të bardhat.
- vet. sh. Ujëra në ngjyrë të bardhemë, që dalin para pjelljes së kafshëve ose për shkak të pezmatimit të organeve seksuale të grave.
- vet. sh. bised. Të lashtat.
- vet. sh. bised. Bulmeti.
- vet. sh. Orenditë prej druri, që nuk lyhen me bojë ose që nuk shkëlqehen me fërkim.
- vet. nj. Cipë e bardhë që zë syrin dhe që pengon shikimin.
- vet. sh. euf. Qenie fantastike, të cilat, sipas paragjykimeve popullore, përfytyroheshin si vajza, që rronin në mal e nën tokë dhe bënin të këqija kur zemëroheshin.
- fig. Vepër e mirë, punë që pëlqehet; kund. e zezë. Ndaj të bardhën nga e zeza.
- Nënshkruan në të bardhë nënshkruan pa shënuar shumën e parave (për çeqet etj.). Zihen (grinden) për të bardhat e laraskës zihen për diçka fare të kotë. Të ha (të qëron) të bardhën e syrit është shumë i zoti, të merr gjak në vetull. E bën (e paraqit) të bardhën të zezë (të zezën të bardhi) keq. e paraqit diçka krejt ndryshe nga ç'është në të vërtetë, e shtrembëron fare të vërtetën. Shikon (gjen) qimen në të bardhën e vezës (në vezë) shih te vezë,~a. E bardha e syrit cipa e bardhë jo e tejdukshme, që mbështjell kokërdhokun e syrit. E bardha e vezës lëndë me përmbajtje të madhe albumine, që rrethon të verdhën e vezës.
II as -
- Krem i bardhë, që përdoret për të lyer fytyrën ose në teatër për grim. Të bardhë e të kuq. Vë të bardhë. Lyhej me të bardhë. Fshiu të bardhët.
- shih bardhësi,~a. Të bardhët e borës.
- Të bardhët e syrit e bardha e syrit. Të bardhët e vezës e bardha e vezës.
III mb. -
- Që ka ngjyrën si të borës, të qumështit, të pambukut etj., për shkak se i kthen të gjitha rrezet e dritës; kund. i zi. Ngjyrë (bojë) e bardhë. Letër (mjegull, shkumë) e bardhë. Djathë i bardhë. Re të bardha. Rroba (këpucë) të bardha. Këmishë(bluzë, fustan) e bardhë. Lesh (mëndafsh) i bardhë. Pe i bardhë. Kalë i bardhë. Dele (dhi, pulë) e bardhë. Pëllumb i bardhë. Gëlqere (çimento) e bardhë. Mermer i bardhë. Kripë e bardhë. Sheqer i bardhë. Flamur i bardhë. E bardhë si bora. I bardhë qumësht.
- Që ka ngjyrë të afërt me atë të borës a të qumështit, që ka ngjyrë të hapët; i bardhemë. Lëkurë e bardhë. Duar të bardha. Sy të bardhë. Bukë e bardhë. Verë e bardhë. Dru i bardhë. Tokë e bardhë. Metale të bardha. Qelqurina të bardha. Mjaltë i bardhë. Pluhur i bardhë. Gizë e bardhë. Flokë të bardhë. Rruazat e bardha të gjakut. anat. Mëlçia e bardhë. anat. mushkëria. Gurë të bardhë. shah. Zhivë e bardhë. kim.
- Që e ka ngjyrën e lëkurës të çelur (si tipar i një race të njerëzve). Raca e bardhë. Njerëzit e bardhë.
- Që ndrit me një dritë të hapët në ngjyrë të qumështit; i qartë, me dritë. Net të bardha. Mëngjes (agim) i bardhë. Dritë e bardhë. Ndriçim (shkëlqim) i bardhë.
- fig. Që sjell mbarësi e lumturi; që sjell gëzim; fatlum, fatbardhë. Ditë (orë) e bardhë. Vite të bardha. Pleqëri e bardhë. Fat i bardhë. Shtëpi (derë) e bardhë. Ardhtë e bardhë! ur. Qofsh i bardhë! ur.
- fig. I mirë, i pastër, i panjollosur; i çiltër; bujar; që sjell të mira. Jetë e bardhë. Me zemër të bardhë! ur. Me faqe të bardhë! ur. Me shpirt të bardhë. Ka zemër të bardhë.
- Që vepron kundër pushtetit revolucionar, që bëhet nga forcat reaksionare, kundërrevolucionar. Terror i bardhë. Bandat e bardha.
- Që nuk është plotësuar me shkrim; i pashkruar. Letër e bardhë. Faqe e bardhë. Çek i bardhë.
- Përdoret si pjesë e dytë në emërtimet e pathjeshta për disa bimë, kafshë etj., që e kanë tërësisht a pjesërisht ngjyrën të çelët si ajo e borës ose të bardhemë. Ariu i bardhë. zool. Lepuri i bardhë. zool. Çafka e bardhë. zool. Mëllenja e bardhë. zool. Korbi i bardhë. zool. gallofi. Milingona e bardhë. zool. Miza e bardhë. zool. Krimbi i bardhë. zool. Breshka e bardhë. zool. Pisha e bardhë. bot. Bredhi i bardhë. bot. Veshtulla e bardhë. bot. Mështekna e bardhë. bot. Zambaku i bardhë. bot. Trëndafili i bardhë. bot. Plepi i bardhë. bot. Lakra e bardhë. bot. Sinapi i bardhë. bot. Frashri i bardhë. bot. Tërfili i bardhë. bot. Nena e bardhë. bot. Fiku i bardhë. bot. Kërpudha e bardhë. bot. Myku i bardhë. bot. Ulliri i bardhë. bot. Misri i bardhë. bot. Fasulja e bardhë. bot. Rrushi i bardhë. bot.
- Që janë të pastra ashtu si dalin nga burimi dhe që rrjedhin në vija të zbuluara. Ujëra të bardha.
- euf. Përdoret si gjymtyrë e dytë në emërtimet e pathjeshta të disa sëmundjeve ngjitëse e të rënda. Kolla e bardhë kolla e mirë. Grykët e bardha difteria. Lia e bardhë. Murtaja e bardhë tuberkulozi.
- Ari i bardhë pambuku. Faqja e bardhë njeriu që të zbardh faqen, ai që të nderon. Juga e bardhë era e pranverës, që fryn kur çelin lulet; erë e dobishme për bimët. Libër i bardhë përmbledhje dokumentesh e shkrimesh zyrtare me të dhëna për një ngjarje ose për një çështje të rëndësishme. Njollë e bardhë
IV ndajf. - Me ngjyrë të bardhë; në të bardhë; si në të bardhë. U bë bardhë në fytyrë. Lyej bardhë.
- Bardhë e zi në të bardhë e në të zezë; jo me ngjyra (për filmat, fotografitë etj.). I sheh (gjërat) bardhë e zi i sheh gjërat në mënyrë të thjeshtuar, ose vetëm mirë ose vetëm keq.